Ege Coğrafi İşaretli Yağları İçinde Milas Zeytinyağının Yükselişi

Giriş

Günümüzde zeytinyağı, sadece bir mutfak malzemesi olmanın ötesinde, bir kültür mirasının da taşıyıcısıdır. Türkiye’nin Ege bölgesi, zengin iklimi ve toprak yapısıyla dünyaca ünlü zeytin çeşitlerinin yetiştiği bir merkezdir. Bu bağlamda, Milas bölgesinde üretilen zeytinyağı, “Bodur” adlı eşsiz bir çeşitle birleşerek hem bölgesel hem de uluslararası alanda önemli bir yer edinmiştir. Milas zeytinyağının yükselişi, coğrafi işaretleme süreci, üretim gelenekleri ve kalite kontrolleriyle birleşen bir başarı hikayesidir.

Coğrafi İşaretli Yağlar Nedir?

Coğrafi işaret, bir ürünün belirli bir bölgenin iklimi, toprağı, üreticilerin bilgi birikimi ve geleneksel yöntemler sayesinde kendine has özellikler kazanmasıdır. Türkiye’de 2005 yılında yürürlüğe giren “Coğrafi İşaretleme Yönetmeliği” ile ürünlerin özgünlükleri resmi olarak korunmaya başlandı. Zeytinyağları da bu kapsamda “Coğrafi İşaretli Zeytinyağı” statüsüne ulaşarak hem tüketicilere güvence verir hem de üreticilere ayrıcalıklı bir pazar yaratır.

Milas Zeytinyağının Coğrafi İşaretleme Süreci

Milas, Muğla’nın batısında, Akdeniz ikliminin etkili olduğu bir bölgedir. Zeytin ağaçlarının yaşça 50‑70 yıl arasında değişen olgunluklarına ulaşması, yağın lezzet profiline derinlik katar. 2014 yılında, Milas zeytinyağı için coğrafi işaret başvurusu yapılmış ve 2017 yılında resmi olarak “Milas Zeytinyağı” unvanı verilmiştir. Başvurunun temel kriterleri şunlardır:

• Bölgesel Sınırlama: Milas ilçe sınırları içinde yetişen zeytinler.
• Geleneksel Üretim Yöntemi: Sıvı halde kalmak üzere soğuk sıkım tekniği.
• Kalite Belgesi: TÜİK ve Gıda Kodeks standartlarına uygunluk.
• Kapsamlı Tescil: Üreticilerin isim ve üretim alanlarının kayıt altına alınması.

Bu süreç, Milas zeytinyağının sadece bir ürün değil, bir marka olarak da algılanmasını sağlamıştır.

Bodur Çeşidi Özellikleri

Bodur, Milas’ın en bilinen zeytin çeşitlerinden biridir. Aşağıdaki özellikleriyle öne çıkar:

• Lezzet Profili: Taze ot, hafif çiğnenme, hafif acılık ve meyvemsi tat.
• Koku: Hafif narenciye ve ot aroması.
• Yağ İçeriği: %18‑22 oranında, orta yoğunlukta.
• Sağlık Faydaları: Tekli doymamış yağ asitleri, antioksidanlar ve vitamin E.

Bodur’un bu özellikleri, Milas zeytinyağının dünya pazarındaki rekabet gücünü artırır. Özellikle gastronomi dünyasında “daha hafif, daha taze” bir zeytinyağı arayışı, Bodur’un talebini yükseltir.

Üretim Süreci ve Kalite Kontrol

Milas zeytinyağının kalitesi, üretim zincirinin her aşamasında titizlikle sağlanır. İşte ana adımlar:

1. Hasat

Zeytinler, 11‑13 aylık olgunlukta, ışık ve su dengesinin en verimli olduğu an çekilir. Hasat, elle veya makineyle yapılır ancak el hasatı, ağaçların zarar görmesini önler.

2. Hızlı İşleme

Hasat sonrası 24 saat içinde zeytinler işleme tesisine taşınır. Bu süre, oksidasyon riskini azaltır ve yağın kalitesini korur.

3. Soğuk Sıkım

Zeytinler, 25°C sıcaklıkta ve 7,5 bar basınçta sıkılır. Bu yöntem, yağın doğal aromalarını ve besin değerlerini korur.

4. Filtreleme

Sıkım sonrası elde edilen yağ, ince filtrelerle kir ve su kalıntılarından arındırılır. Filtreleme, yağın berraklığını ve raf ömrünü artırır.

5. Depolama

Çekilen yağ, kapaklı, cam kaplarda, serin ve karanlık ortamda saklanır. 12 ay içinde tüketilmesi önerilir.

Kalite Kontrol

Milas üreticileri, Gıda Kodeks ve Avrupa Birliği standartlarına uyar. Her yığın, pH, acılık, uçucu yağ içeriği ve renk gibi parametrelerle test edilir. Tüm sonuçlar, sertifikalı laboratuvarlar tarafından onaylanır.

Pazar Yeri ve Ekonomik Katkı

Milas zeytinyağının yükselişi, bölgesel ekonomiye doğrudan katkıda bulunur. Aşağıdaki faktörler bu gelişime yansımaktadır:

• İstihdam: Hasat ve üretim süreçleri, günde yüzlerce kişiye iş imkanı sunar.
• Çiftçi Geliri: Coğrafi işaretli ürünler, alıcıların daha yüksek fiyat ödemesiyle çiftçilere ek gelir sağlar.
• Turizm: Milas zeytinyağı, ziyaretçilere bölgeyi tanıtma aracıdır. Zeytin tarlası turları ve damak tatları, turizmi canlandırır.
• İhracat: Milas zeytinyağı, Avrupa ve Kuzey Amerika’da artan talep ile ihracat hedeflerini gerçekleştirir.

Milas zeytinyağı, aynı zamanda “Doğal ve Organik” ürün taleplerine de cevap vererek, sürdürülebilir tarımın öncüsü konumuna gelmiştir.

Sonuç

Milas zeytinyağı, Bodur zeytin çeşidinin eşsiz aroması ve Ege’nin verimli topraklarıyla birleşerek coğrafi işaretli bir zenginlik haline gelmiştir. Geleneksel üretim yöntemleri, titiz kalite kontrolü ve küresel pazar talepleri, Milas’ın zeytinyağının yükselişini destekleyen temel unsurlardır. Bu başarı hikayesi, sadece bir ürünün değil, aynı zamanda bir bölgenin kültür, ekonomi ve sürdürülebilirlik vizyonunun da temsilcisi olarak durmaktadır.