Sızma Zeytinyağının Çelik Tanklarda Korunma Süreci

Giriş

Sızma zeytinyağı, soğuk sıkım yöntemiyle elde edilen ve aromatik bir profile sahip olan zeytinyağının en değerli formudur. Bu yağın kalitesini korumak için uygun saklama koşulları şarttır. Çelik tanklar, zeytinyağının oksidatif bozulmasını geciktirmek, pH seviyesini stabil tutmak ve çevresel faktörlerden etkilenmemesini sağlamak amacıyla tercih edilen en güvenilir saklama kaplarıdır. Bu yazıda, sızma zeytinyağının çelik tanklarda korunma sürecinin adım adım nasıl yönetildiğini, dikkat edilmesi gereken teknik ayrıntıları ve kaliteyi garantilemek için kullanılan teknolojik çözümleri anlatacağız.

Çelik Tank Seçimi ve Tasarımı

Çelik tankların yapısı, yağın uzun süre taze kalmasını mümkün kılar. Kaliteli zeytinyağı üreticileri, özellikle düşük karbonlu çelik kullanır. Bu çelik türü, paslanmaya karşı yüksek direnç gösterir ve iç yüzeyin pürüzsüzlüğü sayesinde mikroorganizmaların kolonileşmesini önler.

• Çelik Kalitesi: Aço karboksit oranı %0,02’nin altında tutulur. Bu, tankın iç yüzeyinin korozyona karşı dayanıklı olmasını sağlar.
• Çatı Kaplama: Çelik tankların iç kaplamaları, galvanizleme veya alüminyum kaplama ile yapılır. Böylece metalin doğrudan yağla temas etmesi engellenir.
• Yüzey Pürüzsüzlüğü: Yüzey pürüzlülüğü, 0,5 mm’nin altına indirilir. Düz yüzey, yağın akışını iyileştirir ve akışkanlığını düşürmez.
• Sızıntı Önleme: Tankın kapak bölümü, sıkı bir gasket ile kaplanır. Bu gasket, yüksek basınç altında bile sızıntı riskini en aza indirir.

Çelik tankın seçimi, üretim sürecinin kalitesini doğrudan etkiler. Kaliteli çelik, zeytinyağının kimyasal özelliklerini korurken, düşük maliyetli bir saklama çözümü sunar.

Tankın Temizlenmesi ve Sterilizasyonu

Yeni bir tankın kullanılmadan önce tam bir temizlik ve sterilizasyon sürecinden geçmesi gerekir. Bu adım, yağın kalitesini bozan kir, yağ kalıntıları ve mikroorganizma kontaminasyonunu önler.

1. İlk Yıkama: Tank, sıcak su ve sabunlu su karışımıyla yıkanır. Geniş iç hacimdeki su akışı, yağ kalıntılarını dışarı atar.
2. Durulama: Sabun kalıntıları kalmaması için yüksek basınçlı su ile çoklu durulama yapılır.
3. Sterilizasyon: 121 °C’de 15 dakika süreli bir sterilizasyon, tüm bakteri ve sporları yok eder. Bu adım, özellikle soğuk sıkım yağlarında zararlı mikroorganizmaların oluşumunu engeller.

Temizleme süreci tamamlandığında tankın iç yüzeyi, kimyasal analizlerde negatif sonuçlar gösterir. Böylece zeytinyağı üretimine başlamadan önce güvenli bir ortam sağlanmış olur.

Oksijen Kontrolü

Zeytinyağı, oksijenle temas ettiğinde hızla oksidatif bozulma geçer. Çelik tanklar, kapalı bir sistem olarak oksijenin yağla temasını azaltır.

• Karbonsiyazı Dolgu: Tankın boş kalan kısmı, karbondioksit (CO₂) veya argon gibi inaktif gazlarla doldurulur. Bu, havanın yerini alarak oksijenin bulunmasını engeller.
• Gaz Döküm Kontrolü: Tank içindeki gaz basıncı, otomatik sensörler tarafından izlenir. Basınç düşerse, otomatik doldurma sistemleri devreye girerek gazı ekler.
• Oksijen Sensörleri: Tank içinde yerleşik oksijen sensörleri, real-time veri ile oksijen seviyesini izler. Oksijen seviyesi belirli bir eşik değeri aşarsa, üretim ekibi bilgilendirilir.

Bu oksijen kontrolü, zeytinyağının tazeliğini 12 ay veya daha uzun süre korumasını sağlar.

Sıcaklık Yönetimi

Zeytinyağı, düşük sıcaklıklarda depolandığında kalitesi korunur, yüksek sıcaklıklarda ise raf ömrü azalır. Çelik tankların sıcaklık kontrolü, bu dengeyi sağlamak için kritik bir rol oynar.

• Sıcaklık Kontrol Sistemi: Tank içinde yer alan termometre ve sıcaklık kontrol birimleri, sıcaklığı 15–20 °C arasında tutar. Bu aralık, zeytinyağının fiziksel ve kimyasal özelliklerini korur.
• İzolasyon: Tankın dış duvarları, yalıtımlı bir malzeme ile kaplanır. Bu, dış çevre sıcaklığının tank içindeki sıcaklığa geçmesini engeller.
• Otomatik Soğutma: Eğer sıcaklık belirlenen üst sınırı aşarsa, otomatik soğutma sistemleri devreye girer. Soğutma, su banyosu veya hava soğutma yöntemleriyle sağlanır.

Sıcaklık kontrolü, özellikle yüksek sıcaklıklarda oluşan “sarılamama” ve “kırmızımsı ton” gibi bozulmaları önler.

Tank Kapakları ve Hava Girişi

Zeytinyağının kalitesi, tank kapakları ve hava giriş sisteminin doğru seçilmesiyle de ilişkilidir.

• Kapasitör Kapaklar: Kapaklar, sıkı bir kapak ve bir kapak contası içerir. Kapak contası, suyun sızmasını engeller ve yağın dışarı çıkmasını önler.
• Hava Girişleri: Tankın üst kısmında bulunan hava girişleri, gazın tank içinde dolaşmasını sağlar. Bu, boşluk oluşturulmadan gaz dolgu işlemini mümkün kılar.
• Kapasite Yönetimi: Tankın kapasitesi, üretim planına göre ayarlanır. Tank aşırı dolu bırakılmaz, çünkü doluluk oranı %70-80 arasında tutulur.

Bu sistem, tank içindeki basınç dengesini korur ve uzun süreli saklama sırasında herhangi bir sızıntı riskini minimize eder.

İzleme ve Kayıt Tutma

Modern zeytinyağı üretim tesislerinde, çelik tanklar üzerindeki tüm parametreler sürekli izlenir. Bu, kalite güvenliği için vazgeçilmez bir adımdır.

• Sürekli İzleme: Sıcaklık, basınç, oksijen seviyesi gibi parametreler, sensörler aracılığıyla 24/7 izlenir. Veriler, bir SCADA sistemine aktarılır.
• Alarm Sistemi: Belirli bir eşik değeri aşılması durumunda otomatik alarm devreye girer. Operatörler, hızlı bir şekilde müdahale eder.
• Kayıt Tutma: Tüm veriler, GMP (Good Manufacturing Practice) standartlarına uygun olarak dijital arşivlenir. Bu kayıtlar, ürün geri çağırma durumlarında hızlı ve etkili bir şekilde kullanılabilir.

İzleme sistemleri, üreticilere hem kalite güvenliği hem de üretim sürecinde verimlilik sağlar.

Sonuç

Çelik tanklarda saklanan sızma zeytinyağı, uygun malzeme seçimi, titiz temizlik, oksijen kontrolü, sıcaklık yönetimi ve sürekli izleme ile uzun süre taze kalır. Soğuk sıkım yöntemiyle elde edilen yağ, çelik tankların sağladığı koruyucu ortam sayesinde besin değerini, aromatik özelliklerini ve renk bütünlüğünü korur. Üreticiler için bu süreç, sadece kaliteyi değil aynı zamanda güvenliği de garanti eder.

Sızma zeytinyağı üretiminde çelik tankların kullanımı, ürünün tazeliğini, besin değerini ve raf ömrünü maksimize eder. Kalite kontrolü ve doğru saklama yöntemleri, tüketici memnuniyetini artırırken, üreticilere de rekabet avantajı sağlar. Bu nedenle, çelik tankların doğru seçilmesi, bakımı ve yönetimi, zeytinyağı endüstrisinde başarıya giden yolda temel bir adımdır.